نظریۀ وحدت وجود از منظر منطق و تفکر فازی
Authors
Abstract:
چکیده: یکی از بنیادیترین و حتی شاید بتوان گفت بنیادیترین نظریه در بین نظریههای فلسفی و عرفانی در سنتهای فکری شرقی و غربی، نظریه وحدت وجود است. در سنت فکری اسلامی نیز نخست ابنعربی و سپس ملاصدرا بهعنوان نقاط عطف تاریخی در عرفان و فلسفۀ اسلامی به این نظریه پرداخته و کمابیش نظام فکری خود را بر آن نهادهاند. پیدایش و رواج این تعبیر اصطلاحی حداقل در عرفان اسلامی جز بهمنظور تقریر دقیق و نهایی «توحید» که از اصول مسلم و ضروری دین مبین اسلام نبوده و نیست، اما عدم درک صحیح مخالفان از این نظریه ازسویی و ابهام و ایهام در شرح و تفسیر آن از جانب موافقان ازسویی و حساسیت فقیهان و متکلمان نسبت به اصل اصول دین و تحفظ بر توحید و اجتناب از اشکال مردود این نظریه، بحث از آن را به معرکۀ تمامنشدنی آرا مبدل ساخته بهطوریکه حیات و ممات عرفان اسلامی و به همانسان، مرزبندی بین اسلام و کفر و راستکیشی و ارتداد بیتردید به اصول و فروع آن، گره خورده است. مرزبندی بین سه نظریه یگانهانگاری، دوگانهانگاری و وحدت وجود، عامل تعیینکننده در فهم درست نظریه وحدت وجود است. در طول تاریخ سنتهای عرفانی، تحفظ بر اصل ارسطویی استحاله اجتماع نقیضین، فهم درست این نظریه را ناممکن ساخته و میراث گرانبهای عارفان جهان را در محاق برده است. منطق و تفکر فازی با طرد اصل تناقض به تفسیر کامل این نظریه نائل میشود، راه بدفهمی این نظریه را میبندد و راه پاسخ به مخالفان را هموار مینماید.
similar resources
شطحیات عرفانی از منظر منطق و تفکر فازی
قبیل سخنان و گشودن رازهای نهفته در آنها، چشماندازی جدید از مواجهة تاریخی و سپس علمی با این پدیده است. تقریباً در همة آثاری که له و علیه شطحیات به نگارش درآمدهاند، آنجایی که به انکار یا دفاع عقلانی از شطحیات پرداخته شده و نشانی از اثبات و رد توجیه منطقی این قبیل سخنان و تعابیر دیده میشود، منظور از عقل، عقل ارسطویی و مراد از منطق، منطق دوارزشی ارسطویی بوده است. با آنکه منشأ اشکالات و مشکلات ...
full textسازگاری نظریۀ وحدت تشکیکی و وحدت شخصی وجود
تشکیک وجود یکی از اصول مهم حکمت متعالیه است. سازگاری یا عدم سازگاری این اصل با وحدت شخصی وجود، مناقشات زیادی را میان شارحان حکمت متعالیه در پی داشته است. بنا بر تشکیک وجود، تشکیک در مراتب وجود است اما وحدت شخصی وجود با تشکیک در مراتب میانهای ندارد، چون موجود حقیقی یک وجود بیشتر نیست و بقیه مظاهر و شئون آن وجود حقیقی هستند. ملاصدرا با پذیرش تشکیک در وجود، در ادامه به اثبات وحدت شخصی وجود نیز پر...
full textشطحیات عرفانی از منظر منطق و تفکر فازی
قبیل سخنان و گشودن رازهای نهفته در آن ها، چشم اندازی جدید از مواجهة تاریخی و سپس علمی با این پدیده است. تقریباً در همة آثاری که له و علیه شطحیات به نگارش درآمده اند، آن جایی که به انکار یا دفاع عقلانی از شطحیات پرداخته شده و نشانی از اثبات و رد توجیه منطقی این قبیل سخنان و تعابیر دیده می شود، منظور از عقل، عقل ارسطویی و مراد از منطق، منطق دوارزشی ارسطویی بوده است. با آن که منشأ اشکالات و مشکلات ...
full textوحدت شخصی وجود از منظر محقق خفری
وحدت وجود به عنوان اساسیترین رکن عرفان وحکمت متعالیه، همواره محلّ تبادل آراء اندیشمندان این دو علم بوده است، مسألهای که مقاله حاضر بدان میپردازد این است که آیا وحدت شخصی وجود قبل از ملاصدرا توسط فیلسوفان قبل از ایشان در فلسفه به صورت مستدل مطرح گشته است یا خیر؟ یکی از اندیشمندانی که این مبحث را مطرح نموده و برآن برهان اقامه نموده است شمسالدین محمد بن احمد خفری از اندیشمندان قرن نهم ودهم ه....
full textوحدت وجود از منظر علامه محمدتقی جعفری
شاید بتوان مهمترین بحث از مباحث کلام، فلسفه و عرفان نظری را، بحث دربارة توحید و حقیقت آن دانست. در این بین دیدگاهها و اختلافنظرهای بسیاری بین اهل کلام و فلاسفه و عرفا وجود دارد که کتابهای بسیاری در این عرصه به آنها اختصاص داده شده است. اهل کلام و فلاسفۀ مشاء، به بینونت خالق و مخلوق رأی دادهاند؛ متفکران اشراقی به نوعی وحدت معتقدند که کثرت را شامل میشود. مؤسس حکمت متعالیه به تبع فهلویون، وح...
full textنظریۀ گلوآن ها؛ مدلی برای وحدت وجود ابن عربی
وحدت وجود ابن عربی حداقل در خوانشی اولیه داری تناقضهایی است. مهمترین مثال از تناقضهای وحدت وجود، در مورد رابطۀ حق و خلق است. ابن عربی بیان میکند که خلق حق است و حق نیست. گرچه فیلسوفان مختلف در طول چند صد سال سعی کردهاند تا این تناقضها را رفع کنند و تبیینی سازگار و منطبق با اصل عدم تناقض از وحدت وجود ارائه دهند، بر خلاف این رویکرد، در این مقاله ما سعی خواهیم کرد تا تناقضهای وحدت وجود را ...
full textMy Resources
Journal title
volume 0 issue 20
pages 235- 256
publication date 2019-07
By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.
No Keywords
Hosted on Doprax cloud platform doprax.com
copyright © 2015-2023